Preken

3e zondag van advent: Maria’s eigen keuze?

Geliefde mensen, geliefde gemeente van Jezus Christus,

Zwangerschapstesten heb je in alle soorten en maten.
Normaal gesproken, als je erachter komt dat je een kindje zult krijgen,
is dat reden voor blijdschap.
Iets om te vieren!
Je had er misschien al op gehoopt,
En wacht in spanning af of het ook zal lukken.
Als dan de test positief is, is het geweldig nieuws!

Voor sommigen is het juist geen goed nieuws.
Als je het niet had verwacht, er niet op had gehoopt.
Als het je overvalt. Of als het heel erg slecht uitkomt.
Als die test dan positief is, heb je geen keuze meer.
Dan sta je ervoor, en je denkt: hoe ga ik dat doen?

Er zijn maar weinig vrouwen voor wie het bericht van hun zwangerschap zulk onverwacht nieuws was, als voor Maria,
een meisje dat tweeduizend jaar geleden leefde in Nazareth,
een klein, onooglijk plaatsje, ver van de hoofdstad Jeruzalem af.

Maria’s familie was een eenvoudige, boerenkomaf.
Galilea, waar Nazareth lag, was geen regio die veel respect genoot.
Mensen uit Jeruzalem keken een beetje naar Galilea zoals mensen uit Amsterdam naar Groningen kijken:
het lag ver weg, ze kwamen er nooit,
er woonden vooral eenvoudige boerenfamilies.
Geen hoogdravers, geen leiders of koningen of belangrijke mensen.

Maria was een jonge vrouw, ongetrouwd,
maar ze zou gaan trouwen met Jozef, die timmerman was.
Zo ging dat vaak:
een paar beloofde aan elkaar om te gaan trouwen,
er werden bruidsschatten uitgewisseld,
en een jaar later vond het daadwerkelijke huwelijk plaats.
Waarschijnlijk was Maria nog maar een jonge meid,
van een jaar of 15, 16.
Vanuit onze ogen gezien kun je je daar niets bij voorstellen.
Maar kinderen en jongeren moesten snel volwassen worden.
Ze stonden al jong voor grote keuzes, grote verantwoordelijkheden.

Dat geldt ook voor Maria,
als zij op een dag iets heel bijzonders meemaakt.
God stuurt een engel, een boodschapper naar haar toe.

De engel, Gabriël, komt haar huis binnen, en zegt:
gegroet Maria, je bent begenadigd, de Heer is met je.
Dat gaat ons voorstellingsvermogen al te boven!

Maria schrikt natuurlijk enorm,
Maar de engel zegt tegen haar dat ze niet bang hoeft te zijn,
en vertelt dat ze zwanger zal worden, van een kind,
dat een heel bijzonder kind zal zijn.

Zijn naam zal Jezus zijn, God redt.
Hij zal de zoon van de allerhoogste God genoemd worden,
en de erfgenaam van de troon van de grote koning David.
Aan zijn koningschap zal geen einde komen.

Net als met de geboorte van Johannes de Doper,
waar Lukas kort daarvoor over vertelt,
bevat de aankondiging van de engel veel verwijzingen naar het Oude Testament,
de Joodse Bijbel.
Maar Lukas doet hier nog niet uit de doeken op wat voor manier de komst van dit kind die beloftes uit het Oude Testament zal vervullen.

In zijn evangelie, waarin hij de mensen over Jezus vertelt,
zal hij steeds weer een tipje van de sluier laten oplichten.

Het begin van dit evangelie is als het begin van een reis,
Waarin je steeds meer van Jezus mag ontdekken.

Het roept allerlei vragen op.
Wie is dit kind?
Wat betekenen die grote titels?
Zoon van de Allerhoogste? Eeuwige Koning?
Zal hij een grote koning zijn, een groot heerser?
Of nog meer dan dat? En wat dan?

Maria moet minstens net zoveel vragen hebben gehad toen ze hoorde wat de engel tegen haar zei.
Ze is overdonderd.
Wat betekent dit?
En hoe kan dat überhaupt?
Ze heeft nog nooit met een man geslapen!
Vragen die wij allemaal ook zouden hebben.

Dit verhaal kan vreemd op ons overkomen.
Niet alleen omdat het zo overwéldigend is,
omdat je je er bijna geen voorstelling bij kunt maken.

Maar ook omdat het lijkt alsof Maria geen keus heeft.

Zo ziet het er wel naar uit.
Alsof de engel een mededeling aan haar doet.
Maria heeft er maar mee te leven.

Maar niets is minder waar.
De engel overrompelt haar niet.
Hij dwingt haar nergens toe.

Hij zegt: Maria, jij bent begenadigd door de Heer.
Dat betekent:
God geeft jou een groot geschenk.

De geboorte van dit kind is een geschenk.
Aan Maria, en aan haar volk.
Dat stijgt boven haar zelf uit.
En daarom zegt ze: ik wil de Heer dienen.

Als je kijkt met onze ogen,
vanuit onze geïndividualiseerde samenleving,
dan kunnen we ons er nauwelijks een voorstelling van maken dat Maria zoiets zelf zou willen.

Want het is dan wel een geschenk, maar wel een dat haar veel zal kosten.
De omstandigheden zijn verre van ideaal.
Ze zal zwanger zijn, terwijl ze nog niet eens getrouwd is.
Haar leven wordt door de geboorte van dit kind op zijn kop gezet.
De geboorte van dit kind zal haar verdere leven bepalen.

In onze tijd gaat het erom dat iedereen zelf een weg in het leven probeert te vinden waarmee hij of zij gelukkig is.
Een weg waarop je het minst met pijn en moeite te maken krijgt,
Een leven waarin je je eigen doelen zoveel mogelijk kunt nastreven.

En daar is niets mis mee.
Dat is hoe wij het doen,
hoe wij ons leven,
en de maatschappij hebben ingericht.
Maar dat is een fundamenteel andere kijk op de wereld,
en op het leven,
dan de mensen hadden in de tijd van Maria.

Mensen waren op elkaar aangewezen.
Ze hadden elkaar nodig.
Alleen redde je het niet.
Een leven bestond niet uit het maken persoonlijke keuzes,
het zoeken naar je eigen geluk.

Het bestond uit zorgen dat je, samen,
genoeg had om van te leven.

Soms betekende dat dat niet je eigen geluk vooropstond,
maar het welzijn van een familie, of een groep mensen.

Dat Maria met Jozef zou trouwen was waarschijnlijk niet omdat ze daar zelf voor koos,
maar omdat ze door hun ouders aan elkaar waren beloofd.
Daar had ze misschien wel íets in te zeggen.
Maar haar persoonlijke geluk stond niet voorop,
en dat van Jozef ook niet.
Wat voorop stond, was het welzijn van hun familie.
Hun ouders. Hun kinderen. Hun broers en zussen.
Je maakte je keuzes niet voor jezelf, maar voor elkaar.

Alleen, dat maakt wat de engel zegt tegen Maria bijna nóg spannender.
De geboorte van dit kind staat niet alleen haar eigen geluk in de weg.
Maar ook haar positie in de familie.
Zal ze dan niet met Jozef kunnen trouwen?
Wat zullen haar ouders zeggen? Hoe zullen de mensen naar haar kijken?

Maar zorgen voor zichzelf, en voor haar familie,
was niet het enige dat Maria belangrijk vond,
Er was iets dat nog belangrijker was voor haar.
Ze verlangde om God te dienen.
Om te doen wat Hij van haar vroeg.
Zelfs als dat haar iets zou kosten.
Zelfs als dat haar eigen geluk, en dat van de mensen om haar heen,
In de weg zou staan.
(…)
Als Maria aan de engel vraagt hoe ze dan zwanger zal worden,
Legt de engel haar uit dat het niet nodig is dat ze met een man slaapt.
Hij zegt, dat de Geest van God over haar zal komen,
en dat de kracht van de Allerhoogste haar als een schaduw zal bedekken.
Het kind dat geboren zal worden is geen kind van een man,
maar de zoon van God.

Ook dáár is het moeilijk om je een voorstelling van te maken.
Wat bedoelt de engel daarmee?

Ik denk dat Lukas heel bewust niets vertelt over hoe dat zal gaan.
Want het gaat er hier niet over hóe dat is gebeurd,
Het gaat over dat God, die alles heeft gemaakt wat groeit en leeft,
die het Leven zelf is, het leven in haar zal laten groeien,
zelfs als er geen man bij haar is geweest.

De engel zegt tegen Maria:
kijk naar Elisabeth, die ook zwanger is,
terwijl dat voor haar onmogelijk was.
De zwangerschap van Elisabeth is voor Maria een teken.
Voor God is niets onmogelijk, zegt de engel tegen haar.

In de Bijbel staan meer wonderen, bovennatuurlijke dingen.
De vraag is: zeg je van tevoren: nee, dat kan niet?
Of sta je daar voor open?

Op de universiteit had ik eens een discussie met een professor.
Want die professor maakte, heel zwart-wit, een onderscheid in de Bijbel,
tussen dingen die volgens hem echt gebeurd zouden kunnen zijn,
en dingen die volgens niet konden.
Over wonderen, zoals deze, zei hij:
we weten in elk geval wel dat dat niet gebeurd kan zijn,
want wonderen bestaan niet.

Maar als je daar eens verder over nadenkt:
wat heb je aan geloof in God als God alleen maar in jouw plaatje past?
Als God niet groter is dan wij?
Verhalen als deze dagen ons uit.
Ze zetten ons aan het denken.
Want: God gaat boven ons denken uit.

Geloof is meer dan alleen meten en weten en verklaren.
Het is oog hebben voor een werkelijkheid,
die uitstijgt boven wat wij zien, boven wat wij horen, en kennen.
Voor dat God aanwezig is in ons leven,
op manieren die wij zelf nooit zouden bedenken, nooit zouden verwachten.

Maria komt voor een grote beslissing te staan, ook al is ze nog zo jong.
Wat zou er door haar
heen zijn gegaan?

Afgelopen maart was ik in Israël, met een groep mensen uit Ten Boer.
We brachten toen een bezoek aan Nazareth.
En daar staat een kolossale kerk,
Gebouwd op de plek waar Maria door de engel bezocht zou zijn.
Voor veel mensen is het een heilige plaats.

Nou zijn protestanten vaak vrij nuchtere gelovigen.
In de Protestantse Kerk kunnen wij weinig met de manier waarop Maria vaak wordt vereerd,
in de Katholieke en de Oosterse kerken.
Zij was, in onze ogen, gewoon een mens.

Maar het is niet helemaal terecht om Maria daarmee gewoon als onbeduidend aan de kant te schuiven.
Want juist die gewone Maria,
die leefde in Nazareth, ergens helemaal achteraf,
werd door God uitgekozen,
om de moeder te worden van Jezus.

En Maria koos er zelf voor om God door haar heen te laten werken.
Dat is misschien wel een van de dapperste keuzes die in de Bijbel worden gemaakt.
Zelfs al liep ze daarmee het gevaar om door anderen uitgestoten,
uitgelachen te worden.
Om haar familie te schande te maken.
Dat ze zwanger wordt van Jezus,
is veel meer dan alleen iets wat Maria overkomt.
Ze kiest er zelf voor.

Ze zegt tegen de engel: ik wil de Heer dienen.
Laat met mij gebeuren wat u hebt gezegd.
Daaruit spreekt zo’n overgave. Zo’n vertrouwen.
Ze zegt op die manier tegen God:
doe met mij wat U wilt.
Want ik vertrouw dat U daarin bij mij bent.
Zelfs al wordt het nog zo moeilijk.

Dat God juist Maria uitkiest om de moeder te worden van Jezus,
Dat zegt niet alleen veel over Maria.
Dat zegt ook heel veel over God.

Maria is een eenvoudige vrouw, uit een klein, onbeduidend plaatsje.
Zoals het wonder van de zwangerschap van Maria boven ons voorstellingsvermogen uitgaat,
zo gaat ook de manier waarop God door mensen heen werkt boven ons begrip uit.

Want God kiest daarbij niet de mensen uit, die bovenaan de maatschappelijke ladder staan.
Die zich goed uit kunnen drukken, die een geweldige CV hebben.
Die nooit iets verkeerd hebben gedaan.
Die door anderen worden geprezen om wat ze allemaal doen, en kunnen.

God wil door ieder mens heen werken die zich voor Hem openstelt.
Daarbij maakt het niet uit hoe goed je alles voor elkaar hebt.
Je hoeft niet aan allemaal eisen te voldoen.

Dat geldt ook voor óns, allemaal.
Voor God hoef je niet geweldig te zijn.
Ontzettend veel te kunnen.
Enorm vaardig te zijn.
Nooit fouten te maken.
Hij kan door jou heen werken,
zelfs al kun je zelf voor je gevoel helemaal niets.
Als je er voor je gevoel helemaal niet zo toe doet.
Hij houdt van jou, ongeacht wat je doet of kunt.

God kiest Maria uit, een voor veel mensen onbeduidend meisje uit een klein dorpje in een afgelegen gebied,
om iets heel onverwachts te doen.
Iets wat zij nooit had kunnen bedenken.
En ook iets wat haar alles gaat kosten.
Het plaatje van haar leven, dat ze tot nu toe in haar hoofd had,
komt er totaal anders uit te zien.

Maar toch zegt Maria: ik wil u dienen.
Maria wil gaan op de weg die God haar wijst.
Omdat ze erop vertrouwt, dat hoe moeilijk het ook zal worden,
God haar de kracht geeft om die weg te gaan.
Dat God op die weg met haar mee gaat.
En dat het een weg is die ertoe doet.
Die het waard is óm te gaan.

Aan dat vertrouwen van Maria mogen wij een voorbeeld nemen.

En we mogen ons laten inspireren,
Door dat God juist haar uitkiest als de moeder van Jezus,
die Zijn zoon genoemd zal worden.
Dat mag ons bemoedigen.
Want God is niet alleen een God van grote, belangrijke mensen,
maar juist ook een God van kleine, gewone mensen.

Maria durft het aan om de weg van haar leven met God te gaan.
Durven wij dat ook?
Het wordt misschien een andere weg dan je zou verwachten.
Maar je mag er wel op vertrouwen, dat God met jou meegaat.
En dat is, meer nog dan de doelen halen die je zelf voor ogen hebt,
misschien wel het mooiste dat je kan overkomen!
Amen.

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *