Goede vrijdag: “Straks mag jij met mij in het paradijs zijn”

Tekst: Lucas 23:33-47

Lieve mensen,

Ik zou je, aan het begin van deze overdenking, een vraag willen stellen om over na te denken:
Hoe lees jij het lijdensverhaal van Jezus?

Met welke bril, vanuit welk perspectief, lees jij deze tekst?

In de Bijbeltekst die we hebben gelezen zijn verschillende perspectieven aan te wijzen.
We hebben het perspectief van de omstanders.
We hebben het perspectief van de Joodse leiders.
We hebben het perspectief van de soldaten.
En we hebben het perspectief van de beide misdadigers die met Jezus gekruisigd worden.

En bij die verschillende perspectieven wil ik met jullie stilstaan.
De één wat langer dan de andere.

Het eerste perspectief is dat van de omstanders.
Voor hen staat het verdriet centraal.

Kort voor het gedeelte dat wij hebben gelezen, staat:
Een grote volksmenigte volgde Jezus,
Waaronder veel vrouwen die over hem weeklaagden.

Voor de mensen rondom Jezus,
Mensen die dicht bij Hem stonden, en mensen die verder van Hem af stonden,
is wat er met Jezus gebeurt ontzettend verdrietig.
Voor hen overkomt het Jezus.
Jezus, in wie zij geloofden.
Jezus, die ze een paar dagen daarvoor vol vreugde hadden binnengehaald in de stad.
Jezus, van wie ze hoopten dat Hij de Koning was.

Zij zien Jezus, die onschuldig ter dood wordt veroordeeld.
Ze rouwen om hem. Dat staat voor hen centraal. Het verdriet.
Het volgende perspectief is dat van de Joodse leiders.
Voor hen is deze straf voor Jezus gerechtigheid.
Deze man beweerde dat hij de Messias is.
Hij is een godslasteraar.
Hij zet de mensen op tegen de keizer.
Hij brengt het volk van het rechte pad af!
Dat is de aanklacht waarmee ze Jezus naar Pilatus hebben gestuurd.

Zij vinden het vreselijk dat het opschrift bij Jezus’ kruis is:
Koning van de Joden.
Daar klagen ze over bij Pilatus.
Want dat is Jezus juist níet volgens hen!

Ze spotten met Jezus, om hem zijn laatste beetje geloofwaardigheid af te nemen.
Jezus’ dood is voor hen het bewijs dat hij niet de zoon van God is.
‘Anderen heeft Hij gered; laat Hij nu zichzelf redden als Hij de messias van God is, zijn uitverkorene!’
Hun perspectief is boosheid, en gerechtigheid.

Dan het perspectief van de soldaten.
Het zegt wel iets dat samen met Jezus nog twee anderen worden gekruisigd:
Voor de soldaten is dat iets dat ze vaker doen.
Ze slaan Jezus aan het kruis.
Ze dobbelen om zijn kleren.
Dat was voor hen als soldaten hun recht: zij mochten Jezus’ kleren verdelen.

Uit verveling doen ze mee met de beledigingen van de leiders:
Ze noemen Jezus koning, en ze bedienen hem als een koning, terwijl hij aan het kruis hangt.
Maar ze bieden hem water met azijn aan.
Drank voor arme mensen.
Het is spottend bedoeld.
Net als dat opschrift bij Jezus’ kruis.
Als Jij de koning van de Joden bent, red jezélf dan!’

Zelfs een van de misdadigers spot met Jezus.
‘Jij bent toch de messias? Red jezelf dan – en ons erbij!’
Het sarcasme druipt ervan af.

Maar er is nog iemand. De andere misdadiger.

Lucas is de enige evangelist die over deze man vertelt.
In de andere drie evangeliën komt deze misdadiger niet voor.
Daar wordt gezegd:
de misdadigers die samen met Jezus gekruisigd waren, bespotten hem.

Waarom zou juist Lucas over deze misdadiger vertellen?
Misschien hadden de andere evangelisten nooit over deze man gehoord.
Maar ik denk ook dat Lucas een reden heeft om het perspectief van deze man niet weg te laten.
Het is voor Lucas een belangrijk thema dat Jezus juist de misdadigers opzoekt, de buitenbeentjes, de mensen die er niet bij horen.
‘Ik ben gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.’
Dat zegt Jezus meerdere keren in het evangelie van Lucas.
Dat had er misschien mee te maken dat, toen hij dit Bijbelboek opschreef,
Lucas meereisde met Paulus.
En Paulus vertelde het evangelie niet alleen aan Joden, maar ook aan Grieken.
Ook aan mensen die er niet bij hoorden.
Ook voor hen was Jezus gekomen.
Ook voor hen had Jezus zijn leven gegeven!

Daarom heeft Lucas, meer nog dan de andere evangelisten, aandacht voor mensen die Jezus opzocht, die buiten de boot vielen. Zoals deze misdadiger.

Want wat is zijn perspectief?
En in hoeverre kunnen wij ons met die misdadiger identificeren?

We weten maar heel weinig over deze man.
Behalve dat je zelfs in het Romeinse rijk niet zomaar de doodstraf kreeg.
Dat was voor opstandige slaven, voor moordenaars, voor rovers, voor opstandelingen.
Denk bijvoorbeeld aan Barabbas, die in plaats van Jezus werd vrijgelaten.
Marcus noemt Barabbas een moordenaar, die tijdens een oproer mensen had gedood.

Deze misdadiger, die mét Jezus gekruisigd wordt,
had waarschijnlijk iets vergelijkbaars gedaan.
Hij weet van zichzelf: ik word gekruisigd met een reden.
Hij weet ook wie Jezus is.
Misschien heeft iemand het aan hem verteld,
onderweg naar de plaats waar ze worden gekruisigd:
deze man, Jezus, wordt zonder proces gekruisigd.
Hij hoort de mensen spottend roepen dat Jezus de Messias is. De koning.
En hij ziet, van heel dichtbij, hoe Jezus het ondergaat.
Hoe hij zichzelf niet verdedigt.
Hoe Jezus niet terugscheldt.
Hoe Jezus, als hij aan het kruis wordt geslagen,
zelfs bidt voor degenen die dat doen!
‘Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen.’

Dat is één van de weinige dingen die Jezus zegt aan het kruis.
Zelfs dan is hij niet met zichzelf bezig,
maar bidt hij om vergeving van de mensen die Hem aan het kruis slaan.

En zelfs dan blijft Jezus God aanspreken met ‘Vader’!
Vader, vergeef het hun.
Dat zegt Jezus openlijk, zodat iedereen het kan voren.
Terwijl hij wordt terechtgesteld omdat hij zegt dat hij de Messias is, de zoon van God,
En daarom wordt hij bespot en vernederd!
Maar Jezus blijft God in de hemel Vader noemen.

Want er is iets heel belangrijks dat de omstanders, de leiders, en de soldaten niet kunnen zien, of niet wíllen zien.
Dat Jezus aan het kruis gaat, is niet iets dat hem overkomt.
Hij is geen slachtoffer van de omstandigheden.
Hij is ook niet verslagen.

Hij kiest ervoor om die weg te gaan.
Hij kiest ervoor om zijn leven te geven.
Voor al die mensen die om hem heen staan.
Voor de omstanders. Voor de Joodse leiders, en voor de soldaten.
En voor de misdadigers die naast hem hangen.

En de enige die dat wél lijkt te zien, dat is de misdadiger die voor Jezus opkomt.
Die zegt tegen de andere misdadiger, die Jezus bespot:
‘Heb jij dan zelfs geen ontzag voor God nu jij dezelfde straf ondergaat?
Wij hebben het verdiend om hier te hangen.
Maar hij heeft niets verkeerds gedaan.
En hij hangt hier toch.

En, terwijl hij naast Jezus aan het kruis hangt, zegt hij:
‘Jezus, denk aan mij wanneer U in uw koninkrijk komt.’

Als een gebed.
Als een geloofsuitspraak.
Van iemand van wie je het niet verwacht.
Terwijl Jezus aan het kruis hangt, en iedereen denkt dat het voorbij is,
Kijkt hij met hoop Jezus aan, en stelt deze vraag.

En wat een belofte is Jezus’ antwoord,
Ook weer een van de weinige dingen die hij zegt aan het kruis:
‘Ik verzeker je: nog vandaag zul je – met Mij – in het paradijs zijn.’

Aan het begin van deze overdenking vroeg ik met welk perspectief jij deze tekst leest.
Misschien voelt het voor jou als voor de omstanders:
Voelt het lijdensverhaal als een heel verdrietige gebeurtenis.
Waarom moest het zó gaan?
Kon God ons niet op een andere manier redden?
Wat een vreselijke dood, aan het kruis.

Ik denk niet dat er veel mensen zijn die zich herkennen in de leiders, en de soldaten.
Maar het kán natuurlijk wel.
Dat je bij jezelf denkt:
Wat is dat nou voor God, die zichzelf aan een kruis laat slaan?
Er zijn mensen die dat zeggen:
die God van het christelijk geloof, die is maar zwak!

Misschien vind je het ook moeilijk om je verplaatsen in de misdadiger.
Want ik bén geen misdadiger, zeg je waarschijnlijk.
Ik word niet met Jezus gekruisigd.

Maar wat zegt het óns dat Jezus, aan het kruis,
naast deze misdadiger hangt?
Dat voor deze misdadiger, in zijn diepste lijden,
Jezus naast hem staat en de straf met hem draagt?
Dat Jezus, die onschuldig is, ook voor Hem zijn leven geeft, ook al is hij schuldig?
Dat Jezus hem aan het kruis troost.
Dat Jezus hém de belofte doet: Vandaag nog zul je, met mij, in het paradijs zijn?

Besef je dat Jezus die belofte ook aan jou doet?
Dat Hij ook voor jou zijn leven geeft aan het kruis?
Door heel bewust die weg te gaan.
Jij zult, met mij, in het paradijs zijn.

Natuurlijk gaat geloof niet alleen om het leven ná dit leven!
Maar het is een geweldig mooi houvast!
Dat door de weg die Jezus voor ons is gegaan,
wij mogen weten dat we vrede met God hebben.

Dat zie je in deze belofte die Jezus doet aan deze man,
Die hoopvol vraagt: denk aan mij, wanneer U in Uw koninkrijk bent.

En dat zie je, op het moment dat Jezus Zijn laatste adem uitblaast,
nadat hij nog eens God aanspreekt als zijn Vader:

Op dát moment, lezen we, scheurt het voorhangsel van de tempel!
Dat is een heel bijzonder beeld:
Het voorhangsel dat ervoor moest zorgen dat alleen de hogepriester in het heiligste deel van de tempel mocht komen.
Dat dat scheurt, dat zegt:
de weg naar God is open!
Er staat níets meer tussen jou en God in.

Ik hoop dus dat je het lijdensverhaal van Jezus niet alleen leest vanuit het perspectief van de omstanders,
Als een verdrietig verhaal.
Maar ik gún je, hoe gek dat ook klinkt,
dat je het leest vanuit het perspectief van de misdadiger.

Dit gesprek, tussen Jezus en die misdadiger, júist aan het kruis,
Dat laat iets zien van het hart van God voor mensen van wie je nooit zou verwachten dat zij open zouden staan voor Zijn liefde.
Dat zegt iets over dat wij ons mogen laten verrassen door de mensen die door Jezus worden gezocht en gevonden.

Ik moet denken aan de Alphacursus, die vorige week is afgerond.
Waar meerdere mensen zeiden:
het heeft meer met me gedaan dan ik van tevoren had verwacht.

Als je het lijdensverhaal van Jezus leest, zie dan de liefde waarmee Hij deze weg gaat.
Zie dat hij zijn mond niet opentrekt, om zich te verdedigen.
Dat Hij tot aan het einde toe blijft liefhebben.
En dat Hij deze weg gáát vóór ons.

Hij staat naast ons, in ons lijden.
Hij geeft zijn leven voor ons,
Zodat de dood ons geen angst meer hoeft aan te jagen.
Hij zegt het ook tegen ons:
Straks mag jij, met mij, in het paradijs zijn.

Amen!