Pleitbezorger, trooster, helper

Tekst: Johannes 16:1-15

Geliefde gemeente van Jezus Christus,

Als kind ging ik naar een christelijke basisschool.
In de bovenbouw had elk kind in mijn klas zijn eigen schoolbijbel.
Vooral in groep 7 en 8 lazen we daar dan wel eens een stukje uit met elkaar.
Best wel moeilijk!
Want het was een oudere vertaling dan we nu hebben, die van 1951.

Toen ik in groep 8 van school af ging, kregen we die schoolbijbel mee naar huis.
Kijk, dit is die van mij!
Voorin staat mijn foto, van toen ik 12 jaar oud was.
Hij is inmiddels helemaal kapotgelezen.

Best een heel mooi cadeau, als je erover nadenkt.
Op school hadden we allemaal verhalen gehoord van de juf over God, en over Jezus,
En nu mochten we die Bijbel zelf meenemen naar huis.
En de eerste twee-drie jaar niet, maar daarna wel, heb ik veel in die Bijbel gelezen!
Ik vond het soms moeilijk om te begrijpen,
En geslachtsregisters, die sloeg ik over,
En de psalmen vond ik allemaal maar hetzelfde, dus die had ik na een paar ook wel gezien, vond ik,
Maar ik had de ruimte om zelf de Bijbel te ontdekken.
En door die Bijbel kon ik God ontdekken, kon ik God beter leren kennen.

Ik moest daar aan denken, toen ik deze week dacht:
Hoe leg ik uit, hoe breng ik dicht bij, wat Jezus vertelt over de heilige Geest, in het Bijbelgedeelte dat we vandaag hebben gelezen?
Want Jezus zegt daarin tegen zijn leerlingen:
Ik was bij jullie, de afgelopen tijd, maar straks ga ik weg.
Ik ga naar Hem die mij gezonden heeft.
Ik ga naar de Vader.
En dan ben ik niet meer bij jullie.
Niet meer zoals ik dat was:
Dat jullie me kunnen zien, en kunnen aanraken, en me vragen kunnen stellen.
Straks zien jullie me niet meer.
Een paar weken geleden lazen we over Tomas.
Tomas kon pas geloven dat Jezus was opgestaan uit de dood,
als hij het met zijn eigen ogen had gezien!
En dan kríjgt hij Jezus ook te zien.
En als Tomas dán wel gelooft, zegt Jezus tegen hem:
Gelukkig ben je, als je niet ziet, maar toch gelooft.

Want dat zou het toch veel makkelijker maken om te geloven?
Als je Jezus gewoon kon zien?
Als je al die moeilijke vragen die je had, gewoon aan Hem kon stellen?

En toch zegt Jezus tegen zijn leerlingen:
Het is goed voor jullie dat ik gá.
Want als Ik niet ga zal de pleitbezorger niet bij jullie komen,
maar als Ik weg ben, zal Ik Hem naar jullie zenden.

De pleitbezorger.
Daarmee bedoelt Jezus de heilige Geest.
Het is nodig dat Ik naar de Vader ga,
Want dan kan Ik de heilige Geest naar jullie zenden.

Maar waarom noemt Jezus de heilige Geest de pleitbezorger?
En wat moet die pleitbezorger doen?
Het is best een moeilijk gedeelte uit de Bijbel.
En toch is het ook heel mooi, en heel troostvol.
Want Jezus zegt dit om zijn leerlingen te bemoedigen.
Hij zegt: het voelt misschien zo, maar ik laat jullie niet alleen achter als ik straks ga!

Toen ik op de basisschool zat, hoorde ik mijn juf die verhalen over God vertellen.
Maar daar kwam een keer een eind aan. Ik moest van school af.
Mijn juf moest afscheid nemen van mijn klas.
Ze had haar stukje gedaan, nu moest ze ons loslaten.
En daarom gaf zij ons die Bijbel mee.
Die Bijbel, waar al die verhalen in staan.
Die Bijbel, waar ik zelf in kon gaan lezen.
En die mij hielp om zelf God beter te leren kennen.

Jezus zegt:
Ik ga naar de Vader.
Dat is nodig.
Ik moet afscheid van jullie gaan nemen.
Al die dingen die Ik jullie heb verteld, die mag je met je meenemen.
Maar ik moet jullie loslaten.
En dat is goed.
Want ik heb jullie over God verteld,
Maar de heilige Geest helpt jullie om God zelf te ontdekken.
Om God zelf beter te leren kennen.
En om Mij beter te leren kennen, ook al zien jullie me niet meer.
Hij zal jullie zeggen wat Hij van de Vader en van Mij hoort.

Dat is het belangrijkste dat de heilige Geest doet.
De heilige Geest helpt ons om God en om Jezus beter te leren kennen.

De heilige Geest is een pleitbezorger, zegt Jezus.
In het Grieks staat daar het woord parakletos,
en het is best moeilijk hoe je dat goed kan vertalen.
In de oude vertaling, uit 1951, werd dat woord vertaald als trooster.
Dat klinkt heel anders dan pleitbezorger!
Dat het zo anders is, komt doordat de kerkvaders het woord al op verschillende manieren hebben vertaald.
Als trooster en als pleitbezorger
En in nog een andere vertaling zag ik dat het vertaald wordt als ‘helper’.
Die vond ik ook mooi.
Pleitbezorger, helper, trooster.

En eigenlijk is het misschien wel alle drie!

Een pleitbezorger, dat is een advocaat.
Iemand die het voor je opneemt.
Van Jezus zelf wordt in de Bijbel ook gezegd dat hij een pleitbezorger is.
Dat Hij in de hemel, voor de troon van God, vóór ons pleit.
Dat hij het voor ons opneemt.

De heilige Geest is op een andere manier pleitbezorger.
Jezus pleit voor ons bij God.
De heilige Geest pleit voor God bij de mensen.

Dat heeft alles te maken met de opdracht die Jezus aan zijn leerlingen geeft, voor hij naar zijn Vader gaat in de hemel.
Jezus zegt tegen zijn leerlingen:
Ga op weg en maak alle mensen uit alle volken tot mijn leerlingen, door ze te dopen,
en ze alles te leren wat ik aan jullie heb verteld.
En je moet dit blijven bedenken:
Ik ben bij jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld.

Voordat Jezus naar de hemel gaat,
stuurt hij zijn leerlingen eropuit! Om over hem te vertellen.
Om hun geloof te delen.

En dat is helemaal geen makkelijke opdracht!
Want hun boodschap is absoluut niet populair.
Er zullen, zeker in het begin, maar heel weinig mensen zijn die ze geloven.
De Joodse leiders vinden het godslastering, als ze zeggen dat Jezus uit de dood is opgestaan.
Die zullen achter ze aan gaan.
En de Romeinen die moeten er niets van hebben, zo’n nieuwe stroming binnen het Jodendom.
Dat geeft alleen maar onrust.

Jezus zegt tegen zijn leerlingen:
Jullie gaan het moeilijk krijgen.
Maar ik zal jullie een pleitbezorger sturen, iemand die jullie bijstaat,
en die pleitbezorger zal de wereld in het ongelijk stellen.
Hij zal aan de mensen laten zien wat de waarheid is.
Wie God is!
Hij zal laten zien wat zonde, gerechtigheid en oordeel is.

Zij denken dat het zonde is als jullie zeggen dat ik de zoon van God ben,
dat jullie aan godslastering doen.
Maar zonde is dat ze niet in Mij geloven.
Zij denken dat gerechtigheid is dat ze jullie opsluiten:
Maar gerechtigheid is dat Ik naar de Vader ga.
Dat ik mijn leven voor jullie heb gegeven, en jullie vrijspreek. Dat is gerechtigheid.
En zij veroordelen jullie,
Maar ze hebben geen macht om jullie te veroordelen:
De heerser van deze wereld is veroordeeld.
Hij heeft geen macht meer over jullie.

De heilige Geest zal jullie helpen als jullie van mij getuigen.
Daarom moeten jullie niet bang zijn als mensen je niet geloven,
of als jullie worden veroordeeld,
of als mensen jullie gevangen willen zetten of zelfs ter dood willen laten brengen.
Je staat er niet alleen voor.

Het is een serieuze boodschap, van Jezus aan zijn leerlingen.
Want Jezus staat op het punt om zelf ter dood gebracht te worden,
En hij weet dat zijn leerlingen het later ook heel moeilijk gaan krijgen.

Voor ons staat dat misschien ver van ons af:
Vervolging; dat je báng moet zijn om je geloof te delen.
Voor mensen in andere delen van de wereld is dat soms veel meer een realiteit.

Toch vinden wij het vaak ook spannend om ons geloof te laten zien aan mensen om ons heen.
Hoe zullen ze reageren?
Wat zullen ze van ons vinden?
Jezus zegt: als je dat spannend vindt, dan mag je weten dat je er niet alleen voor staat.
De heilige Geest wil je helpen,
Als je in Mij gelooft, en daar naar probeert te leven,
En als je daar iets van probeert te laten zien aan de mensen om je heen.

De heilige Geest getuigt van Mij.
Dat hoef je niet alleen te doen.
De heilige Geest is een pleitbezorger.
De heilige Geest helpt mensen om God te kennen.

De heilige Geest is een pleitbezorger.
De heilige Geest is ook een helper.
En dat ligt best wel dicht bij elkaar.

Afgelopen week was ik aan het klussen in mijn nieuwe huis.
Want komende vrijdag ga ik verhuizen,
En er moest best wel veel gebeuren.
Ik deed echt mijn best!
Het lukte aardig om wat kleine dingen te doen.
Mijn deuren verven, en de gang.
Maar ik móest ook nog heel veel doen.

Op een gegeven moment kwam Arend Nel binnen.
Hij keek rond, en zag wat er allemaal moest gebeuren, en zei:
Dat hoef je toch niet allemaal alleen te doen?
En hij ging aan de slag om dingen aan te pakken, en regelde mensen om te helpen,
zoals Cees Stip, die heel veel heeft geschilderd.
En in hele korte tijd was er al meer gebeurd dan ik zelf in weken had kunnen doen, en dan had ik het lang niet zo goed gekund!
Ik vertel dat omdat ik er heel blij mee ben,
Maar ook om een andere reden:
Want ik vind het een heel mooi voorbeeld van wat de heilige Geest doet.
De heilige Geest is een helper.

We kunnen dingen zelf proberen te doen.
Als kerk vinden we het mooi om missionair te zijn.
Om ons geloof te delen met mensen om ons heen.
En dat kan je doen op eigen kracht.
Dan kan je best mooie, en goede dingen doen.
Maar de heilige Geest kan van dat kleine stukje dat wij doen, nog veel meer maken.

Ik zal je zeggen:
De meeste mooie, bijzondere dingen, die ik tot nu toe als predikant heb meegemaakt,
Dat waren allemaal dingen waar ik zelf heel weinig voor heb gedaan.
Die gewoon gebeurden, die me overkwamen.
Ik zou zeggen: het waren dingen die God al aan het doen was.

Bijvoorbeeld dat wij in Spijk, in mijn vorige kerk, een Alphacursus gingen starten,
En daar een paar mensen meededen die helemaal geen kerkelijke achtergrond hadden.
Ik dacht: hoe zal dat zijn, om die cursus te geven?
Hoe kan ik mijn geloof op een goede manier uitleggen aan de mensen die daar komen, mensen die geen kerkelijke achtergrond hebben?

Maar ik heb daar iets heel moois gemerkt:
Ik merkte dat de mensen die op die Alphacursus kwamen,
zelf al heel veel te delen hadden van wat God had gedaan in hun leven.
Momenten waarop zij hadden ervaren dat God ze had geholpen.
Of dat God er voor ze was.
En dat was heel bijzonder om te merken!
Ik hoefde ze nergens van te overtuigen.
Ze hadden zelf al ervaren dat God er is.

En dat raakt meteen aan de derde vertaling van Parakletos, zoals het in de oudere vertalingen stond:
De heilige Geest is een trooster.
Zij hadden gemerkt dat God er voor ze was,
op momenten dat ze het moeilijk hadden.

Iemand uit die groep van de Alphacursus deelde dat ze erg ziek was geweest.
En dat ze het als een wonder had ervaren dat ze daar weer van was hersteld.
Ze zei: ik voel me zo dankbaar, ik wil daar iets mee doen.
Ik wil God beter leren kennen.
Want juist toen ik ziek was, heb ik ervaren dat God bij me was.

‘Parakletos’ betekent letterlijk ‘erbij geroepene’.
Het is iemand die erbij is, iemand die je bijstaat als je het moeilijk hebt.
En dat woord gebruikt Jezus voor de heilige Geest.
De heilige Geest bij je, als een trooster.

Ik zocht troosten op in het woordenboek.
Daar staat:
Troosten is iemand geestelijke steun geven als hij of zij verdriet of pijn heeft.
Het is iets doen of zeggen waardoor iemands verdriet wat minder wordt, bijvoorbeeld luisteren.

Dus de heilige Geest als een trooster,
Betekent dat de heilige Geest bij je is als je het moeilijk hebt.

De heilige Geest troost je, en is bij je,
op een manier waarop niemand anders dat kan.

Ik moet denken aan woorden uit Psalm 139:

U omsluit mij, van achter en van voren,
U legt uw hand op mij.
Wonderlijk zoals U mij kent,
het gaat mijn begrip te boven.

De heilige Geest is bij je op een moment dat je het moeilijk hebt,
Als je alleen bent, of als je verdriet hebt, als je het moeilijk hebt, als je je tekort voelt schieten, als je iets spannend vindt, als je bang bent.
Jezus zegt: dan sta je er niet alleen voor.

En soms kan je daar iets van merken.
De heilige Geest kan je troosten, door iets wat iemand zegt, of wat je leest,
of door een lied, of een gedachte, of een Bijbeltekst,
of door iemand die net op het goede moment op je pad komt.

Ik denk, als ik het hier in de kerk zou vragen,
dat heel veel mensen, als je er even over nadenkt, wel iets kunnen bedenken:
een moment waarop je ineens troost hebt ervaren,
waarin je hebt ervaren dat je God bij je was,
op een moment dat je het moeilijk had.

Misschien is het wel mooi om straks, bij de koffie, dat met elkaar te delen.
Wanneer heb jij dat ervaren?
En wie weet zullen er ook momenten zijn dat je juist het tegenovergestelde hebt ervaren.
Dat je je afvroeg waar God was.
Of dat het leek alsof er radiostilte was.
Of als je bidt, dat je tegen de muur praat.
Misschien ervaar je dat nu wel.

Jezus zegt, aan het begin van de tekst die we vandaag hebben gelezen:
Ik zeg dit, om te voorkomen dat jullie je geloof verliezen.
Want jullie zúllen het moeilijk krijgen.
Soms kómt alles op je af.
Soms vóel je niet dat God er is.
Of lijkt het stil.

Maar ook al vóel je het niet altijd, je mag je er wel aan vasthouden.
Je mag wéten dat je er niet alleen voor staat.
Jezus zegt: ook al ben ik straks niet meer bij jullie, en is dat niet altijd makkelijk.
De heilige Geest ís bij jullie.
Als een pleitbezorger, als een helper, als een trooster.
Je hoeft het niet alleen te doen.
Daar mag je je aan vasthouden.

Misschien moet je ook niet probéren óm het alleen te doen.
Want de heilige Geest wil je helpen.
Hij is bij jullie, als jullie mij niet meer kunnen zien.
En door de heilige Geest ben Ik bij jullie.
Ík ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld.
Amen.